TUẦN 34 TIẾT 135-136
BÀI 53: MẶT TRĂNG
I. Mục tiêu
1. Kiến thức:
Thiết kế mô hình thực tế
( hoặc hình vẽ ) để giải thích được một số hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng
trong Tuần Trăng.
2. Năng lực:
2.1. Năng lực chung
-
Năng lực tự chủ và tự học: tìm kiếm thông tin,
đọc sách giáo khoa, quan sát tranh ảnh để tìm hiểu về Mặt Trăng, các hình dạng
nhìn thấy của Mặt Trăng
-
Năng lực giao tiếp và hợp tác: thảo luận nhóm
để tìm ra các khái niệm, hợp tác trong thực hiện hoạt động thiết kế mô hình quan
sát các pha của Mặt Trăng.
-
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: giải
quyết các câu hỏi, vấn đề liên quan đến kiến thức trong bài học, giải quyết vấn
đề khó khăn và sáng tạo trong hoạt động thiết kế mô hình quan sát các pha của Mặt
Trăng và giải thích được sự hình thành lịch Âm.
2.2. Năng lực khoa học tự
nhiên
-
Trình bày được đặc điểm của Mặt Trăng: là vệ tinh của Trái Đất và phản
chiếu lại ánh sáng của Mặt Trời.
- Nêu và phân biệt được các hình dạng nhìn thấy của
Mặt Trăng.
- Giải thích được sự khác nhau về hình dạng nhìn
thấy của Mặt Trăng.
- Thực hiện tự chế tạo mô hình quan sát các pha của
Mặt Trăng.
- Xác định được tầm quan trọng của việc dựa vào
hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng để tính ra các ngày Âm lịch, tác dụng của lịch Âm trong cuộc sống.
3. Phẩm chất:
Thông qua thực hiện bài học sẽ tạo điều kiện để
học sinh:
-
Chăm học, chịu khó tìm tòi tài liệu và thực hiện các nhiệm vụ cá nhân nhằm
tìm hiểu về Mặt Trăng và chuyển động của Mặt Trăng, phân biệt và giải thích được
các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng.
-
Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động nhận và thực hiện nhiệm vụ
thực hành, thảo luận về dụng cụ, cách chế tạo mô hình quan sát các pha của Mặt
Trăng.
-
Trung thực, cẩn thận trong thực hành, ghi chép các thông số để chế tạo
mô hình quan sát các pha của Mặt Trăng.
II. Thiết bị dạy học và học liệu
-
Máy chiếu, laptop, bút chỉ.
-
Hình ảnh về Mặt Trăng, sự phản chiếu ánh sáng của Mặt Trăng từ Mặt Trời
đến Trái Đất.
-
Hình ảnh về các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng.
- Hình ảnh, video về chuyển động của Mặt Trăng
quanh Trái Đất.
- Hình ảnh lịch Âm của Việt Nam.
- Hình ảnh của người nông dân Việt Nam ứng dụng
lịch Âm vào sản xuất nông nghiệp.
- Phiếu học tập KWL.
III. Tiến trình dạy học
1.
Hoạt động 1: Tạo tình huống vào bài , kích thích sự ham
học hỏi tìm tòi của học sinh.
a) Mục tiêu: Giúp học
sinh xác định được vấn đề cần học tập.
b) Nội dung: Học
sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân
c) Sản phẩm:
Câu trả lời
của học sinh.
d)Tổ chức thực hiện:
- GV: Chiếu hình ảnh Mặt
Trăng.
- HS quan sát.
- GV : Em hãy mô tả các hình dạng của Mặt Trăng mà em đã nhìn thấy vào
ban đêm ?
Vì sao chúng
ta nhìn thấy Mặt Trăng có hình dạng khác nhau?
- GV gọi ngẫu
nhiên học sinh trình bày, những HS trình
bày sau không trùng nội dung với HS trình bày trước. GV có thể liệt kê đáp án của HS trên bảng.
2. 2. Hoạt động 2:
Hình thành kiến thức mới
Hoạt động 2.1: Tìm hiểu về Mặt Trăng.
a) Mục tiêu:
-
Trình bày được Mặt Trăng có dạng hình cầu.
-
Nhớ lại được Mặt Trăng là vệ tinh của Trái Đất.
-
Nhớ lại được Mặt Trăng là vật thể không tự phát sáng, ta nhìn thấy Mặt
Trăng là do nó được Mặt Trời chiếu sáng.
-
Giải thích được lý do ta chỉ nhìn được một nửa Mặt Trăng vì Mặt Trăng có
dạng hình cầu nên lúc nào cũng chỉ có một nửa Mặt Trăng được Mặt Trời chiếu
sáng.
b) Nội dung:
- Trình bày được đặc điểm hình dạng của Mặt
Trăng.
- Đặc điểm chuyển động của Mặt Trăng. Phân loại
được Mặt Trăng thuộc nhóm sao, hành tinh hay vệ tinh?
- Giải thích được tại sao ta nhìn thấy Mặt
Trăng.
- Giải thích được tại sao ta chỉ có thể nhìn thấy
một nửa bề mặt của Mặt Trăng.
c) Sản phẩm: Đáp án của HS, có thể:
- Mặt Trăng có dạng hình cầu.
- Mặt Trăng chuyển động xung quanh Trái Đất và Mặt
Trăng là một vệ tinh của Trái Đất.
-
Mặt Trăng không tự phát sáng, ta nhìn thấy Mặt Trăng là do nó phản chiếu
ánh sáng Mặt Trời chiếu vào nó.
- Chỉ có một nửa Mặt Trăng được Mặt Trời chiếu
sáng, nửa còn lại nằm trong bóng tối nên ta chỉ nhìn thấy một nửa bề mặt của Mặt
Trăng.
d) Tổ chức thực hiện:
- GV giao nhiệm vụ học tập cá nhân, HS trả lời
các câu hỏi về:
+ Đặc điểm hình dạng của Mặt Trăng?
+ Đặc điểm chuyển động của Mặt Trăng ngoài vũ trụ?
+ Phân loại Mặt Trăng thuộc nhóm sao, hành tinh
hay vệ tinh?
+ Tại sao ta nhìn thấy được Mặt Trăng?
- GV giao nhiệm vụ học tập thảo luận nhóm theo bàn, trả lời câu hỏi: “Tại sao ta chỉ có thể nhìn
thấy một nửa hình dạng của Mặt Trăng?”
- HS thảo luận, thống nhất đáp án và ghi chép nội
dung hoạt động ra giấy.
- GV gọi ngẫu nhiên một HS đại diện cho một nhóm
trình bày, các nhóm khác bổ sung (nếu có).
- GV nhận xét và chốt nội dung về Mặt Trăng.
Hoạt động 2.2: Tìm hiểu về hình dạng
nhìn thấy của Mặt Trăng.
a) Mục tiêu:
-
Nhận ra được hình dạng Mặt Trăng ta nhìn thấy trên bầu trời thay đổi mỗi
ngày và được gọi là các pha của Mặt Trăng.
-
Phân biệt được các pha của Mặt Trăng gồm: Không Trăng (Trăng non), Trăng
tròn, Trăng khuyết, bán nguyệt.
-
Đánh giá được mối liên hệ giữa hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng và thời
gian tương ứng với các ngày trong một tháng.
b) Nội dung:
- Trình bày được khái niệm “pha của Mặt Trăng”.
- Phân biệt được các pha của Mặt Trăng.
- Đặc điểm mối liên hệ giữa pha của Mặt Trăng và
thời gian trong một tháng.
c) Sản phẩm: Đáp án của HS, có thể:
- Pha của Mặt Trăng là hình dạng Mặt Trăng ta
nhìn thấy trên bầu trời thay đổi mỗi ngày.
- Các pha của Mặt Trăng là:
+ Không Trăng (Trăng non): khi nửa tối của Mặt
Trăng hướng hoàn toàn về Trái Đất, ta không nhìn thấy Trăng.
+ Trăng tròn: khi nửa sáng của Mặt Trăng hoàn
toàn hướng về Trái Đất, ta nhìn thấy toàn bộ một nửa hình dạng của Mặt Trăng.
+ Trăng khuyết.
+ Bán nguyệt.
- Khoảng cách thời gian chuyển từ không Trăng đến
Trăng tròn và ngược lại là khoảng 2 tuần.
- Trăng khuyết ở nửa đầu tháng và ở nửa cuối
tháng là giống nhau về hình dạng nhưng ngược phía.
- Giữa hai lần Trăng tròn liên tiếp các nhau khoảng
4 tuần.
d) Tổ chức thực hiện:
-
GV giao nhiệm vụ học tập theo nhóm đôi, HS trả lời các câu hỏi:
1.Em có nhận xét gì về
Trăng khuyết ở nửa đầu tháng và ở nửa cuối tháng?
2.Giữa hai lần Trăng tròn liên tiếp cách nhau bao nhiêu tuần?
-
HS thảo luận cặp đôi, thống nhất đáp án và ghi chép nội dung ra PHT số 2.
-
GV gọi ngẫu nhiên một HS đại diện cho một nhóm trình bày, các nhóm khác
bổ sung (nếu có).
-
GV nhận xét và chốt nội dung về các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng.
Hoạt động 2.3: Giải
thích sự khác nhau về hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng (các pha của Mặt Trăng)
a) Mục tiêu:
- Trình bày được Mặt Trăng quay quanh Trái Đất mất
khoảng 1 tháng để đi hết một vòng.
- Giải thích được ta thấy các hình dạng khác nhau
của Mặt Trăng trong tuần trăng là do ta nhìn thấy Mặt Trăng ở các góc nhìn khác
nhau khi Mặt Trăng di chuyển trong quỹ đạo của nó.
- Phát triển năng lực sáng tạo và hợp tác nhóm trong việc chế tạo mô hình
quan sát các pha của Mặt Trăng.
b) Nội dung:
-
Trình bày được thời gian Mặt Trăng quay 1 vòng quanh Trái Đất.
-
Giải thích được lý do tại sao ta thấy được sự khác nhau về hình dạng
nhìn thấy của Mặt Trăng.
c) Sản phẩm: Đáp án
của HS, có thể là:
- Thời gian Mặt Trăng quay 1 vòng quanh Trái Đất
mất khoảng 1 tháng.
- Ta thấy hình dạng của Mặt Trăng thay đổi là do
khi nó di chuyển trong quỹ đạo và ta thấy nó ở các góc nhìn khác nhau.
- Mô hình quan sát các pha của Mặt Trăng.
d) Tổ chức thực hiện:
-
GV chia học sinh thành 8 nhóm.
-
GV yêu cầu HS tiến hành thiết kế mô hình quan sát các pha của Mặt Trăng dựa vào
hướng dẫn trong SGK.
- GV yêu cầu
HS nghiên cứu trong SGK và quan sát các pha của Mặt Trăng dựa vào mô hình vừa
thiết kế và đặt câu hỏi các nhóm cùng trao đổi, thảo luận, tìm hiểu:
+ Thời gian
Mặt Trăng quay một vòng quanh Trái Đất là bao lâu?
+ Tại sao ta
nhìn thấy được các hình dạng khác nhau của Mặt Trăng?
-
GV gọi ngẫu nhiên một HS đại diện cho một nhóm trình bày, các nhóm khác
bổ sung (nếu có).
-
GV nhận xét, chiếu hình ảnh về chuyển động của Mặt Trăng quanh Trái Đất
và chốt nội dung giải thích sự khác nhau về hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng.
3. Hoạt động 3: Luyện tập
a) Mục tiêu:
- Hệ thống được một số kiến thức đã học.
- Vận dụng được hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng để đoán ngày Âm lịch
trong tháng.
b) Nội dung:
- HS thực hiện
cá nhân phần “Em có thể” trên phiếu học tập KWL.
- HS đoán
ngày Âm lịch trong tháng.
c) Sản phẩm:
- HS trình
bày quan điểm cá nhân về đáp án trên phiếu học tập KWL.
- Ngày Trăng
tròn khoảng giữa tháng, ngày không Trăng khoảng đầu tháng,…
d) Tổ chức thực hiện:
- Giao nhiệm
vụ học tập: GV yêu cầu HS thực hiện trả lời các câu hỏi:
Câu 1 Dựa vào hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng để dự đoán ngày âm lịch trong
tháng.
Câu 2: Hãy khoanh vào từ Đúng hoặc Sai để
đánh giá các câu dưới đây :
|
STT
|
Nói về mặt trăng
|
Đánh giá
|
|
1
|
Mặt trăng là một ngôi sao quay quanh trái đất.
|
|
|
2
|
Chỉ có một nửa Mặt Trăng luôn được Mặt Trời
chiếu sáng.
|
|
|
3
|
Nhìn thấy Trăng tròn khi vị trí của Mặt trời,
Trái đất, Mặt Trăng theo thứ tự: Mặt Trời- Mặt Trăng- Trái Đất.
|
|
|
4
|
Mặt Trăng là vệ tinh tự nhiên duy nhất của
Trái Đất.
|
|
Câu 3: Ban
đêm nhìn thấy Mặt Trăng vì:
A. Mặt
Trăng phát ra ánh sáng.
B. Mặt
Trăng phản chiếu ánh sáng Mặt Trời.
C. Mặt
Trăng là một ngôi sao.
D. Mặt
Trăng là vệ tinh của Trái Đất.
Câu 4: Ta nhìn thấy các hình dạng khác nhau của Mặt
Trăng vì
A. Mặt Trăng thay đổi hình dạng liên tục.
B. Mặt Trăng thay đối độ sáng liên tục.
C. Ở mặt đất, ta thấy các phần khác nhau của Mặt
Trăng được chiếu sáng bởi Mặt Trời.
D. Trái Đất tự quay quanh trục của nó liên tục
- Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện theo yêu cầu
của giáo viên.
- Báo cáo:
GV gọi ngẫu nhiên 3 HS lần lượt trình bày ý kiến cá nhân.
- Kết luận:
GV nhấn mạnh lại nội dung bài học và đưa ra hình ảnh ví dụ 1 lịch trăng.
- GV yêu cầu
HS chốt kiến thức tổng quát về Mặt Trăng.
4. Hoạt động 4: Vận dụng
a) Mục tiêu: Phát triển năng lực tự học và năng lực tìm hiểu
đời sống.
b) Nội dung:
- Vẽ sơ đồ cho thấy vị trí của Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất khi ta quan
sát thấy bán nguyệt.
- Tìm hiểu vai trò của Mặt Trăng và các pha của Mặt Trăng đối với đời sống.
c) Sản phẩm:
- Sơ đồ vị trí của Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất khi ta quan sát thấy
bán nguyệt.
- Vai trò của Mặt Trăng: hiện tượng thủy triều, vai trò trong tiến hóa,..
+ Vai trò của các pha của Mặt Trăng trong việc lập lịch Mặt Trăng (Âm lịch)…
d) Tổ chức thực hiện: Giao cho học sinh thực hiện ngoài giờ học trên lớp
dựa vào phần mô hình quan sát các pha của Mặt Trăng và nộp sản phẩm vào tiết
sau.